حشرهی کوچک، بدون بال و خونخوار (انگل اجباری) که به رنگ سفید مایل به خاکستری تیره یا روشن است و تولید مثل آن از طریق تخمگذاری میباشد. شپش سر تقریباً هر چهار ساعت از خون تغذیه میکند. دارای شش پا است و طوری طراحی شده اند که قادر به چنگ زدن به مو باشد ولی توانایی پریدن ندارد.
خصوصيات شپش:
به طور اختصاصی عمل میکند (شپش انسان از انسان خونخواری می کند و از انسان به انسان ديگر منتقل میشود ).
انتشار جهانی دارد.
هر دو جنس نر و ماده ، لارو و بالغ خونخوارند.
خونخواری شپش خارش دارد که این مسئله متأثر از وجود ماده محرک در بزاق آن است.
شکستن هر پا (با شانه زدن) باعث مرگ شپش خواهد شد.
تخم ها نزدیک پوست سر که دما و رطوبت مناسب را داراست می چسبند و پس از ۷ روز، شپشها از تخم سر بیرون میآورند.
تخم شپش سفید رنگ و کوچک بوده و "رشک" نامیده میشود.
شپش این تخمها را به درز لباسها و یا به موها میچسباند.
شپش ها، بیشتر پشت گوشها و پشت سر و پس گردن زندگی میکنند.
طول عمر شپش حدود یک ماه است.
محل تخم گذاری آن قاعده ساقه مو است.
تخم گذاری شپش روزانه 6 تا 8عدد، در طول یک ماه 300 عدد است.
میزان شیوع:
دخترها به دلیل داشتن موی بلند و پوشیدن روسری و مقنعه بیشتر از پسران آلوده میشوند.(گرما و رطوبت محیط مساعد برای شپش است.)
میزان آلودگی در موهای بلند و حجیم بیشتر است.
کودکان به دلیل رعایت نکردن موارد بهداشتی بیش از بزرگسالان مبتلا میشوند.
شپشها در فصل سرما به دلیل استفاده از لباس بیشتر و استحمام کمتر شایعترند.
راه انتقال شپش:
انتقال از يك فرد به فرد ديگر مىتواند از طريق تماس مستقيم يا استفاده از وسایل شخصى ديگران مثل شانه، كلاه، شال، حوله و روسرى صورت گيرد.
انتقال در افراد خانواده به سرعت و سهولت رخ مىدهد.
ابتلای قبلى به شپش ايمنى ايجاد نمىكند. بنابراين يك فرد ممكن است بيش از يك بار به بيمارى مبتلا گردد.
راههای پیشگیری:
رعایت بهداشت فردی و شست و شوی مرتب سر و بدن (استحمام) حداقل هفتهای دو بار.
لباسهای خود را زود به زود عوض کنید و آنها را با آب و صابون و مواد شوینده بشویید.
روزی چند بار موهای خود را شانه کنید و همیشه آنها را تمیز و مرتب نگه دارید.
هرگز از شانه، برس، کلاه، روسری، لباس و وسایل خواب دیگران استفاده نکنید.
در استخر هرگز از وسایل مشترک استفاده نکنید.
در سلمانیها از حوله، شانه، برس، قیچی و تیغ مشترک استفاده نکنید.
در خانه، کلاس، سالن ورزشی و مکانهای عمومی، لباسها، روسری و ... را روی هم نیندازید.
تمیز نگه داشتن محیط زندگی
وسایل شخصی و پوششی مانند روسری باید با ماشین لباسشویی در درجه حرارت بالا شسته و خشک شوند در غیر این صورت به مدت 30 دقیقه با آب جوشانده شوند تا شپشها و رشکها از بین روند.
درمان به موقع افراد آلوده جهت پیشگیری از آلوده شدن دیگران.
بررسی سایر افراد خانوادهی بیمار یا کسانی که با بیمار در تماس بوده اند و درمان آنها در صورت وجود بیماری.
علائم آلودگی به شپش سر:
مشاهده رشک یا شپش سر در موهای سر به خصوص پشت سر و گوشها
خارش شدید در ناحیهی سر به خصوص کنار گوشها و پشت سر
وجود عفونتهای ثانویه مثل زخم زرد در اثر خاراندن زیاد سر
بی قراری به خصوص در کودکان
کهیر ناشی از خونخواری به خصوص در ناحیه گردن
وجود زخمهای منتشر در پوست سر
نکته:
هيچگاه البسه مشكوك را به طور سالم دور نيندازيد سعي كنيد يا ابتدا شپش زدايي كنيد يا به طور بلااستفاده دور بيندازيد.
وسايل آرايشگاه را حتماً به همراه خودتان به آرايشگاه ها ببريد.
بلافاصله پس از بازگشت از آرايشگاه حمام كنيد.
وسايلی مانند بيگودی و ... بايد پس از استفاده براي هر فرد ضدعفونی و تميز شوند (اجازه ندهيد برای شما استفاده كنند).
آرايشگرها توجه داشته باشند كه بايد لباس كار بپوشند و حتي المقدور پس از پايان كار دوش بگيرند؛ همچنين هيچ گاه اجازه ندهند شاگردان از شانه و ... مشتريان استفاده نمايند.
روش درمان شپش سر:
شامپوی پرمترین/ لیندان
لوسیون دایمتیکون
برای درمان باید هم فرد آلوده هم وسایل فرد آلوده (لباس، رختخواب و ...) و هم منزل و محل استراحت شپش زدایی شود.
روش درمان شپش سر:
شستشوی يك دست لباس هر يك از اعضای خانواده (لباس و حوله)، خشك كردن در آفتاب، اتو كشيدن و نگهداری آنها جدای از ساير لباس ها
شستشوی كامل سر و بدن با شامپوهاي معمولي
آغشته كردن موها و كف سر به ماده ضد شپش
رشك زدايی (جدا كردن رشك ها با دست، پس از خشك شدن كامل موها)
ادامه شپش زدايی از البسه و وسايل منزل
شستشوی سر و بدن با شامپوی معمولی، آبكشی سر و بدن و پوشيدن البسه از قبل شسته شده.
جدا
كردن تك تك رشك هاي باقيمانده پس از خشك شدن موها (چنانچه چند تار مو
آلوده به رشك باقيمانده باشد مي توان آنها را از ته قيچی كرد)
شستشوی البسه (لباس هاس شخصی، ملحفه و ...) با پودرهای رختشويی معمولي و متداول
(ترجيحاً با آب گرم)،خشك كردن در آفتاب، اتو كشيدن البسه به خصوص درز
آنها، ضمناً شانه، قيچي و ... نيز كه استفاده شده اند بايد با مخلوط آب و
سركه شسته شوند.
تكرار موارد فوق يك هفته بعد (از استفاده شامپو بيش از 2 بار طي هفته پرهيز گردد).
روش درمان شپش سر توسط دايمتيكون:
آغشته سازی كل پوست سر و طول موها
شستشو و آبكشی كامل موها پس از 8 ساعت و شانه كردن موها (به صورت لايه لايه) با شانه دندانه ريز
روش درمان شپش سر توسط شامپو پرمترين
آغشته كردن موها و كف سر به شامپو پرمترين 1%
آبكشي كامل موها پس از 10 دقيقه (لازم به ذكر است اين مدت بسته به نوع شامپو در بروشور پيوست شامپو ثبت شده است)
خشك كردن موها
آغشته كردن موها به مخلوط آب و سركه به نسبت مساوي (نصف ليوان آب و نصف ليوان سركه سفيد بهداشتی)
مخلوط آب و سركه بايستی به طور مستقيم روی موها ريخته شود كه می توان مخلوط تهيه شده را در قوطیهای كاملاً خالی و شسته شده شامپو ريخته و استفاده نمود (آغشته كردن موها با شانه آغشته شده به مخلوط آب و سركه تأثير چندانی ندارد)
شانه كردن موها (به صورت لايه لايه) با شانه دندانه ريز پس از 30-20 دقيقه
شستشوی البسه
جوشاندن و خشك كردن در آفتاب
اتوكشی و خشك كردن در آفتاب
گذاشتن البسه در نايلون و بستن در آنها به طوري كه شپش از آن خارج نشود (محكم ببنديد و در جايي كه در مسير رفت و آمدها نيست قرار دهيد)
علت ابتلای مجدد: عدم درمان اطرافیان (زنجیروار)
توجه:
در صورتيكه فرد پاك شود و مجدداً پس از مدتي آلوده شود بديهي است منبع آلودگي همچنان در اطراف وی باقی است. (منبع آلودگی يا شناسايي نشده يا تحت درمان صحيح قرار نگرفته است. منبع آلودگی= فردی يا افرادی كه مراجعه كننده توسط او آلوده شده يا آلودگی از مراجعه كننده به او انتقال يافته حتی ممكن است كسی از آلودگي وی مطلع نباشد).
شکیبا باشید...
